Melkisedek, gonagas ja báhppa
71
Dát Melkisedek lei Salema gonagas ja Alimus Ipmila báhppa. Go Abraham lei boahtimin ruoktot maŋŋil go lei vuoitán gonagasaid, de Melkisedek bođii su ovddal ja buressivdnidii su, 27,2 Son Salema gonagas ja báhppa. Namma sáhttá mearkkašit “vanhurskkisvuohta lea gonagas” dahje “vanhurskkisvuođa gonagas”. Vrd. 1 Mos 14,18–20; Hebr 5,6. Salem lea Jerusalema nubbi namma ja mearkkaša “ráfi”.ja Abraham attii sutnje logádasaid buot das maid lei ožžon sálašin. Son lei ovddimustá “vanhurskkisvuođa gonagas” maid su namma mearkkaša, dasa lassin maiddái Salema gonagas dahjege “ráfi gonagas”. 3
Sus ii leat áhčči, ii eadni iige sohkalogahallan, su eallinbeivviin ii leat álgu iige loahppa. Nie son lea Ipmila Bártni láhkásaš, ja son bissu báhppan oktilassii.
47,4 logádasaid geatnegasvuohta addit logádasaid šattus ja eará dietnasis Hearrái. Dán oktavuođas ▶ logádasat čájehit ahte Abraham lea Melkisedeka vuolibuš.Jurddašehket man stuoris son lea: Min máttaráhčči Abraham attii sutnje velá logádasaid buoremus soahtesállašisttis. 5
7,5 Levi bártnit Jakoba bártni Levi nálli ja okta Israela guoktenuppelohkái čearddas. Levilaččain ii lean sierra eananguovlu; dolin sii barge báhppan eatnama sierra bassibáikkiin. Vrd. 4 Mos 8; 35; Duop 17,7–13. ▶ levilaččat.Dat Levi bártnit geat leat biddjojuvvon báhppan, galget lága mielde váldit logádasaid álbmogis, vieljaineaset, vaikko siinai leat Abrahama nális. 6Muhto Melkisedek gii ii lean sin sogas, válddii logádasaid Abrahamis ja buressivdnidii su gii lei juo ožžon Ipmila lohpádusaid. 7Ii leat šiitimis ahte buressivdnádusa addi lea alit go dat gii oažžu buressivdnádusa. 8Ovddit dáhpáhusas logádasaid válde jámolaš olbmot, maŋit dáhpáhusasgis logádasaid válddii olmmái gii čállagiid duođaštusa mielde eallá álo. 9Ja velá Levige gii váldá logádasaid, šattai Abrahama bokte addit sutnje logádasaid. 107,10 áhčis ▶ áhčči.Sonhan lei ain áhčis Abrahama alimiin dalle go Melkisedek bođii Abrahama ovddal.
11
Jos dal ollisvuohta livččii leamaš joksamis Levi soga báhppavuođa bokte – dasahan álbmot lei lágas čadnojuvvon – de manne dalle livččii dárbbašan dadjat ahte vel čuožžila earálágán báhppa gean báhppavuohta lea Melkisedeka báhppavuohta iige Arona? 12Jos báhppavuohta molsašuvvá, de ferte maiddái láhka molsašuvvat. 13Dat geas dás lea sáhka, gullá eará čerdii man olbmuin ii oktage leat doaimmahan áltárbálvalusa. 14
Matt 1,1eč
Alm 5,5
Lea diehttelas ahte min Hearrá lea boahtán Juda čearddas man báhppavuođas Moses ii leat sárdnon maidege.
15Ášši šaddá ain čielgaseabbon dalle go čuožžila earálágán báhppa gii Melkisedeka láhkái 16ii leat ožžon iežas báhppavuođa dan lága gohččuma vuođul mii gáibida dihto nállašumi, muhto iežas nohkameahttun eallima fámus. 17
Hebr 5,6
Su birra čállagat duođaštit: Don leat báhppa agálašvuhtii, du báhppavuohta lea Melkisedeka báhppavuohta.
18Ná heaittihuvvo ovddit báhkkon, danne go dat lei heittot ja ávkkeheapme: 19
10,119eč
Láhka ii dahkan maidege ollisin. Dan sadjái mii leat ožžon juoidá mii lea buoret: Doaivvu mii dahká min duostilin lahkanit Ipmilii.
20Dása lassin lea Ipmila válli. Dat earát šadde báhppan váli haga, 21
muhto Jesus šattai báhppan su váliin guhte cealká sutnje: Hearrá lea vurdnon iige dan gáđa: Don leat báhppa agálašvuhtii. 22
Dás mii oaidnit man ollu buoret lea dat lihttu maid Jesus lea dáhkidan.
23Daid eará báhpaid lohku lea dađistaga lassánan danne go jápmin lea bissehan sin bálvalusa. 24Muhto danne go Jesus bissu agálašvuhtii, de su báhppavuohta lea nohkameahttun. 25
Hebr 9,24
1 Joh 2,1
Danin son sáhttá dál ja álo beastit sin geat su bokte bohtet Ipmila lusa, danin go son eallá agálaččat ja rohkadallá sin ovddas.
26
Aiddo dákkár bajimusbáhppa midjiide heive. Son lea bassi, vigiheapme, duolvatmeahttun, son lea čuldojuvvon suttolaččaid searvvis sierra ja aliduvvon almmi badjel. 27
9,28+
Son ii dárbbaš eará bajimusbáhpaid láhkái beaivválaččat oaffaruššat vuos iežas suttuid ja dasto álbmoga suttuid ovddas. Dan son dagai ovtta geardde go oaffarušai iežas. 28
Láhka ásaha bajimusbáhppan olbmuid geat leat heajut, muhto válli mii vurdnojuvvui ovdal lága, ásaha bajimusbáhppan Ipmila Bártni guhte lea joksan agálaš ollisvuođa.
Ođđa lihtu bajimusbáhppa
81
Apd 2,33
Hebr 1,313
Hebr 10,12
Hebr 12,2
Váldoášši lea dát: Mis lea bajimusbáhppa guhte čohkká almmis Allatvuođa truvnnu olgeš beallái. 2
Son doaimmaha bálvalusa almmi bassibáikkis, duohta lihtugoađis maid ii leat ceggen olmmoš muhto Ipmil.
3
Juohke bajimusbáhppa lea biddjojuvvon oaffaruššat Ipmilii oaffarattáldagaid, ja danne maiddái min bajimusbáhppa ferte oaffaruššat iežas oaffara. 4
Jos son livččii eatnama alde, de son ii livčče báhppa, danne go dáppe juo leat dat geat oaffaruššet oaffariid maid láhka gohčču. 5
Kol 2,17
Sin bálvalus lea goittot dušše almmálaš bálvalusa govva ja suoivva. Mosesiihan celkojuvvui dalle go son galggai cegget lihtugoađi: Ane fuola das ahte duddjot buot dan ovdagova mielde maid besset oaidnit váris. 6
Hebr 9,15
Hebr 12,24
Muhto Kristus lea ožžon báhppabálvalusa mii lea sakka alit, nu ollu alit go lea dat lihttu man gaskaolmmái son lea. Dat lihttu lea nannoseabbo, danin go dan vuođđudussan leat nannoset lohpádusat.
78,7 vuosttaš lihttu lihttu mii ásahuvvui Sinaiváris. ▶ lihttu.Jos vuosttaš lihttu livččii leamaš láitemeahttun, de ii livčče ohccojuvvon sadji nubbái. 8Muhto dál Ipmil moaitá iežas álbmoga go cealká:
Gullet! Beaivvit bohtet, cealká Hearrá,
go mun dagan ođđa lihtu
Israela álbmogiin ja Juda álbmogiin.
9
Jes 53,12
Jer 31,31eč
Sak 9,11
Matt 26,28
Hebr 8,6+
Dat ii leat nugo dat lihttu
maid mun dahken sin áhčiiguin
dalle go válden sin gihtii
ja dolvon sin eret Egyptas.
Dasgo sii eai bisson mu lihtus,
ja danne in munge atnán fuola sis, cealká Hearrá.
10
Hebr 10,16
Dákkár lihtu mun dagan
Israela álbmogiin boahtti beivviid, cealká Hearrá:
Mun bijan iežan lága sin siskkildassii,
čálán dan sin váibmui.
Mun lean sin Ipmil,
ja sii leat mu álbmot.
11Dalle ii oktage šat oahpat lagamuččas,
viellja ii oahpat vieljas ja daja:
Oahpa dovdat Hearrá.
Dalle sii buohkat,
uhcimusas stuorimussii, dovdet mu.
12
Mun attán ándagassii sin vearredaguid,
ja sin suttuid mun in šat muitte.
13Go Ipmil dás máinnaša ođđa lihtu, de son lea lohkan ovddit lihtu boarisin. Ja dat mii lea boaris ja oamásmuvvan, lea juo nohkagoahtimin.Boares lihtu oaffarbálvalus
919,1 bassibáiki dáppe eatnama alde V. 1–5 čuovvu govvádusa mii lea lohkamis 2 Mos 25–31. lihtuárka, almmustusgoahti.Vuosttaš lihtus ledje nappo njuolggadusat mat guske ipmilbálvalussii, ja bassibáiki dáppe eatnama alde. 2
26,1eč
Bassibáikin lei goahti man ovddit lanjas lei lámpájuolgi, beavdi ja oaffarláibbit, ja dat gohčoduvvui “bassin”. 3
Siskkit ovdaloavdaga duohken lei dat goađi latnja mii gohčoduvvui “buot basimussan”. 4
25,10eč
30,1eč
4 Mos 17,8eč
Doppe lei gollesuovasáltár ja lihtuárka mii lei miehtá skoađastuvvon golliin. Árkkas lei gollelihtti man siste lei manna, Arona soabbi mii šaddadii urbbiid, ja lihtu távvalat. 5
Árkka bajábealde ledje hearvásvuođa kerubat mat suoivanaste soabahussaji. Buot dáid ii dárbbaš dál čilget nu dárkilit.
6
Nu buot lei ráhkaduvvon. Goađi ovddit latnjii báhpat mannet álelassii go doaimmahit ipmilbálvalusa. 7
Goađi nuppi latnjii manná dušše bajimusbáhppa, ja songe dušše oktii jagis. Dalle sus ferte álo leat mielde varra; dan son oaffaruššá iežas suttuid ja maiddái álbmoga suttuid ovddas maid sii leat dahkan fuomáškeahttá. 8
Nu Bassi Vuoigŋa addá diehttevassii ahte geaidnu buot basimussii ii leat velá almmustahttojuvvon nu guhká go goađi ovddit latnja ain lea. 9
Buot dát govvida dálá áiggi: Oaffarattáldagat gal oaffaruššojuvvojit, muhto su oamedovdu gii bálvala Ipmila, ii buhtásmuva dainna, dat eai sáhte dahkat su ollisin. 10
Seammá láhkái go mearreborramušat ja mearrejuhkamušat ja sierralágáš lávggut, de dat meanut vuođđuduvvet olgguldas njuolggadusaide ja dohkkejit dušše dan áiggi rádjái go buoret ásahus boahtá.
Ođđa lihtu oaffar
11
Muhto Kristus, buot boahtti buriid bajimusbáhppa, lea juo boahtán. Son lea mannan stuorit ja dievvaset goađi čađa maid olbmogieđat eai leat dahkan, ja mii ii nappo gula dán máilbmái. 12
Rom 3,25
Hebr 10,4
Son ii buktán oaffarin bohkáid iige gálbbiid vara, son oaffarušai iežas vara. Nie son ovtta geardde lea mannan sisa buot basimussii ja lonistan min friddjan agálaš áiggiide. 13
4 Mos 19
Jos dal bohkáid ja vuovssáid varra ja guiggu gunat maiguin buhtismeahttumat riškkuhuvvojit, buhtistit olbmuid olgguldasat, 14
1 Pet 1,18č
1 Joh 1,7
de dađe buorebut Kristusa varra, son guhte agálaš vuoiŋŋa bokte lea buktán ieš iežas láitemeahttun oaffarin Ipmilii, buhtista min oamedovddu jápma daguin eret vai mii beassat bálvalit ealli Ipmila.
15
Hebr 8,6+
9,15 lihtu sáhttá maid jorgaluvvot “testamentta”. Vrd. v. 16–20; Gal 3,15.17.Dan dihte Kristus lea boahtán ođđa lihtu gaskaolmmájin, vai su jápmin lonista buot olbmuid friddjan dain rihkkumiin mat dahkkojuvvojedje ovddit lihtu áigge, ja vai dat geat leat rávkojuvvon, ožžot agálaš árbbi mii sidjiide lea lohpiduvvon. 16Lihttu lea maiddái testamenta, ja álo galgá nagodit čájehit duohtan ahte testamentta dahkki lea jápmán. 17Testamenta boahtá fápmui easkka dalle go dan dahkki lea jápmán; nu guhká go dan dahkki eallá, dat ii leat fámus.
18Danne ii ovddit lihttuge sáhttán ásahuvvot almmá vara haga. 19
9,19 isopa ▶ isop.Go Moses lei lohkan álbmogii lága báhkkomiid, son válddii gálbbiid ja bohkáid vara ja čázi, rukses ulluid ja isopa, riškkuhii girjji ja oppa álbmoga 20
ja celkkii: Dát lea dan lihtu varra maid Ipmil lea dinguin dahkan. 21Seammá láhkái son riškkuhii varain goađi ja buot ipmilbálvalusa biergasiid. 22
Láhka gáibida goasii visot buhtistuvvot varain, ja almmá vara golggaheami haga ándagassii addojupmi ii leat.
23
Almmálaš diŋggaid govat fertejit nappo buhtistuvvot dáinna lágiin. Muhto almmálaš diŋggat ieža dárbbašit buoret oaffariid. 24
9,11č
1 Joh 2,1
Muhto Kristus ii mannan bassibáikái maid olbmogieđat leat dahkan ja mii lea dušše duohta bassibáikki govva. Son baicca manai ieš albmái vai beassá leat Ipmila muođuid ovddas bealušteamen min. 25Son ii maiddái mannan dohko oaffaruššat iežas eambbo gerddiid, nugo bajimusbáhppa oktii jagis doalvu buot basimussii vara mii ii leat su iežas varra. 26
1 Pet 1,20
3,18
Muđui son livččii šaddan gillát jápmima dávjá máilmmi vuođđudeami rájes. Muhto dál áiggiid loahpas son lea boahtán máilbmái dušše ovtta geardde, vai sáhttá heaittihit suttu su iežas oaffariin. 27Ja nugo olbmuide lea ásahuvvon ovtta geardde jápmit ja dasto dubmejuvvot, 28
Joh 1,29
Rom 6,10
Fil 3,20
Hebr 7,27
9,1226
10,1012
1 Pet 2,24
3,18
nu maiddái Kristus lea ovtta geardde oaffaruššojuvvon vai son váldá eret eatnagiid suttuid, ja son almmustuvvá vel ovtta geardde, ii šat suttu dihte, muhto beastit daid geat su vurdet.