Jesus várre guoktilašvuođas
121
12,1 suvrradáiggis >13,21.Dan botta eatnat duhát olbmot ledje čoagganan, nu ahte sii goasii dulbme guhtet guimmiideaset. Jesus sárdnugođii ovddimustá máhttájeddjiidasas: “Váruhehket farisealaččaid suvrradáiggis, guoktilašvuođas. 2
Mark 4,22
Luk 8,17
Ii leat mihkkege čiegáid mii ii boađe albmosii, ii mihkkege čihkkojuvvon mii ii šatta diehttevassii. 3Danin dat maid dadjabehtet seavdnjadasas, boahtá gullosii beaivečuovggas, ja dat maid gámmáris savkalehpet nuppi olbmo bealljái, gulahuvvo dáhkiid alde.
Allet bala!
4
Mun cealkkán didjiide, ustibiiddásan: Allet bala sis geat goddet rupmaša, muhto das maŋŋil eai veaje dahkat duođi eambbo. 5
12,5 helvehii loahpaáiggi ráŋggáštanbáiki. ▶ helvet.Gullet, geas dii galgabehtet ballat: Ballet sus geas lea fápmu goddit ja dasto bálkestit helvehii. Duođaid, mun cealkkán didjiide: Ballet sus! 6Almma vihtta cizáža vuvdojuvvojit guovtti skillegii? Dattetge Ipmil ii leat vajáldahttán dain ovttage. 7
21,18
Velá juohke vuoktačalbmige din oaivvis lea lohkkojuvvon. Allet bala, dii lehpet mávssoleappot go eatnat cizážat.
8Mun cealkkán didjiide: Gii dovddasta mu olbmuid ovddas, dan Olbmobárdnige dovddasta Ipmila eŋgeliid ovddas. 9
Luk 9,26
2 Tim 2,12
1 Joh 2,23
Muhto gii biehttala mu olbmuid ovddas, dat biehttaluvvo Ipmila eŋgeliid ovddas. 10
Hebr 6,4eč
10,26
1 Joh 5,16
Ja juohkehažžii gii dadjá juoidá Olbmobártni vuostá, addojuvvo ándagassii, muhto dasa gii bilkida Bassi Vuoiŋŋa, ii ándagassii addojuvvo. 11
Go dii dolvojuvvobehtet synagogaide ja ráđđejeddjiid ja eiseválddiid ovdii, de allet dalle leage morrašis das maid sárdnubehtet dahje mo bealuštehpet iežadet. 12
Go dat boddu boahtá, de Bassi Vuoigŋa neavvu didjiide maid galgabehtet dadjat.”
Rikkis olmmái
13Muhtun olmmái olbmuid gaskkas dajai Jesusii: “Oahpaheaddji, gohčo mu vielja juogadit árbbi muinna.” 14Muhto Jesus jearai: “Leango mun biddjojuvvon din duopmárin dahje árbejuogadeaddjin?” 15
Ja son celkkii sidjiide: “Váruhehket buotlágán ruhtaváibmilvuođas. Ii olbmo eallin čuoččo opmodagas, vaikko dat livččii man valjis.”
16Ja son muitalii sidjiide veardádusa: “Lei rikkis olmmái gean eanan lei addán buori šattu. 17Son jurddašii: ‘Maid mun dál dagan? Mu šaddu ii čága šat gosage.’ 18Son dajai: ‘Dán mun dagan: Mun gaikkun áittiidan ja huksen daid sadjái stuoribuid. Daidda mun rájan oppa šattu ja buot iežan opmodaga. 19De mun dajan alccesan: Dál don leat rádjan ollu buriid máŋgga jahkái. Vuoiŋŋas dál, bora, juga ja leage ilus!’ 20
Jer 17,11
Muhto Ipmil celkkii sutnje: ‘Don jierpmeheapme! Otná ija du siellu gáibiduvvo dus ruoktot. Ja buot maid leat čohkken – gii dan oažžu?’
21Ná geavvá dasa gii čohkke riggodaga alccesis, muhto geas ii leat dávvir Ipmila luhtte.”
Allet ane morraša!
22
Jesus celkkii máhttájeddjiidasas:
Danne mun cealkkán didjiide: Allet moraš heakkadet dihte, maid borrabehtet, alletge rupmaša dihte, mainna dan bivttastehpet. 23Heagga lea eambbo go borramuš ja rumaš eambbo go biktasat. 24
Gehččet gáranasaid: Eai dat gilvve eaige láddje, ii dain leat áiti iige vuorká, muhto Ipmil biebmá daid. Diihan lehpet ollu eambbo veara go lottit! 2512,25 állana ▶ mihttu ja deaddu. Vrd. Joh 13,4č.Guhtemuš dis sáhttá moraštemiin lasihit ovttage állana iežas eallinahkái? 26Go dii dalle ehpet veaje dán uhccánaččage, de manne dii váivvidehpet iežadet buot eará áššiin? 27
Gehččet liđiid, mo dat šaddet: Eai dat bargga eaige bane. Mun cealkkán didjiide: Ii Salomoge buot hearvásvuođastis lean gárvvuhuvvon nugo okta dain. 28Go Ipmil ná bivttasta gietti rási mii odne ceaggá ja ihttin bálkestuvvo ommanii, de almma son bivttasta dinge, dii uhccán oskkolaččat!
29Allet jurddaš mo dii fidnebehtet borramuša ja juhkamuša. Allet dan oza. 30Buot daid háhpohallet máilmmi olbmot, muhto din Áhčči diehtá ahte dii daid dárbbašehpet. 31
Sál 37,25
Matt 19,29
Luk 10,42
Kol 3,1
Ohcet baicca su riikka, de maiddái buot dát didjiide addojuvvojit. 32
Ale bala, mu uhca eloš! Dasgo din Áhčči lea mearridan addit didjiide riikka.
33
Matt 6,19
18,22
1 Tim 6,9
12,33 addet gefiide >11,41.Vuvdet mii dis lea, ja addet gefiide. Rábidehket alcceseattet burssaid mat eai gola, čohkkejehket albmái dávvira mii ii noga. Dohko suola ii beasa ja doppe muohcu ii bilit. 34Gos din dávvir lea, doppe viggá leat maiddái din váibmu.
Bálvaleaddji gii lea gárvvis
35
Luk 17,8
Ef 6,14
1 Pet 1,13
12,35 boahkánastojuvvon Galjes ja guhkes bivttas fertii čadnojuvvot boahkániin go galggai bargat. Gč. 2 Mos 12,11.Lehkoset din alimat boahkánastojuvvon ja din lámppát buollimin. 36Lehket nugo bálvaleaddjit geat vurdet hearráset ruoktot heajain, gearggusin rabastit sutnje uvssa dallánaga go son boahtá ja goalkkuha. 37
Ávdugasat dat bálvaleaddjit geaid sin hearrá gávdná gohcimin dalle go boahtá! Duođaid, mun cealkkán didjiide: Son boahkánastá iežas, bovde sin beavdái ja bálvala sin ieš. 3812,38 nuppi … idjagohcinvuoru Idja juhkkojuvvui njealji idjagohcinvurrui: eahket, gaskaidja, vuoncávarrása biškun ja iđit. idja ja beaivi.Jos son boahtá easkka nuppi dahje goalmmát idjagohcinvuoru ja gávdná sin gárvvisin, de ávdugasat leat dat bálvaleaddjit.
39
2 Pet 3,10
Alm 3,3
16,15
Muhto dihtet dán: Jos dáluisit dieđášii goas suola boahtá, de son ii divttáše su gaikut vissosis. 40
Lehket maiddái dii gárvásat, danin go Olbmobárdni boahtá dalle go ehpet gátte.
41Peter jearai: “Hearrá, guoskágo dát veardádus buohkaide vai dušše midjiide?” 42
Hearrá vástidii:
“Gii dalle lea oskkáldas ja jierpmálaš dállodoalli gean su hearrá bidjá bearráigeahččat bálvaleddjiid ja addit sidjiide borramuša vuogas áigái? 43Ávdugas dat bálvaleaddji gean su hearrá gávdná dahkamin maid galgá, go son máhccá! 44
Duođaid, mun cealkkán didjiide: Su háldui hearrá oskkilda oppa opmodagas. 45Bálvaleaddji sáhttá jurddašit: ‘Mu hearrá ádjána boahtimis!’ De son riepmá cábmit bálvváid ja bálvánieiddaid ja borrat, juhkat ja juhkaluvvat. 46Muhto dan beaivvi go bálvaleaddji ii leat vuordimin, dan bottu maid son ii dieđe, su hearrá boahtá ja časká su jámas, ja nu bálvaleaddji oažžu seammá oasi go dat geat eai oskko. 47
Jos bálvaleaddji diehtá maid su hearrá dáhttu, muhto ii dattetge ráhkkan iige daga su dáhtu mielde, son oažžu máŋga časkkástaga. 48Muhto jos bálvaleaddji diehtemeahttunvuođas dahká dakkára mii ráŋggáštuvvo časkkástagaiguin, de son oažžu uhccán časkkástagaid.
Geasa ollu lea addojuvvon, das ollu ohccojuvvo, ja geasa ollu lea oskkilduvvon, das ollu gáibiduvvo.
Ii ráfi, muhto soahpameahttunvuohta
49Dola mun lean boahtán suhppet eatnama ala. Vare dat livččii juo buollán! 50
14,36
Joh 18,11
Muhto mun ferten gásttain gásttašuvvot, ja mun áŧestuvan dassážii go lean dan čađahan. 51Gáddibehtetgo ahte mun lean boahtán buktit eatnama ala ráfi? Mun cealkkán didjiide, in ráfi, muhto soahpameahttunvuođa. 52Dás maŋás ovtta bearraša olbmot ellet soahpameahttunvuođas: Vihttasis leat golmmas guoktása ja guovttis golbmasa vuostá, 53
áhčči šaddá vuostálaga bártniinis ja bárdni áhčiinis, eadni nieiddainis ja nieida etniinis, vuoni manjiinis ja mannji vuotnámiinnis.”
Áiggi mearkkat
54Jesus celkkii dasto olbmuide: “Go oaidnibehtet balvva badjáneamen oarjjil, de dii dadjabehtet dallánaga: ‘Dál šaddá arvi’, ja nu šaddá. 55Ja go lullebiegga bossu, de dii dadjabehtet: ‘Dál šaddá báhkka’, ja nu šaddá. 56Dii guoktilaččat! Eatnama ja almmi hámi dii gal máhttibehtet lohkat, manne dalle ehpet máhte lohkat dán áiggi?
57Manne ehpet ieža gávnnat mii lea riekta? 58Go don vuostebeliinat leat mannamin riektái, de bargga áŋgirit soabadit suinna juo mátkkis. Muđui son geassá du duopmára ovdii, ja duopmár addá du riektebálvvá gihtii gii bidjá du giddagassii. 59Mun cealkkán dutnje: Doppe it beasa ovdal go leat máksán velá maŋimuš evrrege.”
Jos ehpet jorgal
131Dan áigge bohte soapmásat ja muitaledje sutnje daid galilealaččaid birra geaid Pilatus lei goddán, nu ahte sin varra lei seahkánan sin oaffarelliid varrii. 2
Jesus celkkii sidjiide: “Gáddibehtetgo ahte dát galilealaččat ledje stuorit suttolaččat go buot eará galilealaččat, danne go sii gillájedje dan? 3
Mun cealkkán didjiide: Eai lean, muhto seammá ládje dii buohkat duššabehtet, jos ehpet jorgal. 4Naba dat gávccinuppelogis geat sorbmašuvve, go Siloa toardna gahčai sin ala? Gáddibehtetgo ahte sii ledje stuorit suttolaččat go buot eará Jerusalema olbmot? 5Mun cealkkán didjiide: Eai eisege, muhto seammá ládje dii buohkat duššabehtet, jos ehpet jorgal.”
Šattuhis fiikonmuorra
6
Jesus muitalii vel veardádusa: “Muhtun olbmá viidnegárddis lei šaddamin fiikonmuorra. Son manai ohcat das šaddosiid, muhto ii gávdnan. 7Dalle son dajai viidnegárdedikšui: ‘Mun lean dál golbma jagi boahtán ohcat šaddosiid dán fiikonmuoras, muhto in leat gávdnan. Njeaidde dan, dathan dušše goarida eatnama.’ 8
Muhto viidnegárdikšu vástidii: ‘Hearrá, divtte dan orrut vel ovtta jagi, de mun beasan goaivut ja duktet eatnama dan birra. 9Boahtte jagi dat veadjá šaddadit šattuid. Muhto jos ii šaddat, de gohčo dalle njeaidit dan.’”
Jesus buorida nissona sabbahin
10Jesus lei sabbahin oahpaheamen olbmuid muhtun synagogas. 11Das lei nisson gean buozalvasvuođa vuoigŋa lei váivvidan gávccinuppelohkái jagi. Su čielgi lei oalát guvrragan, iige son sáhttán njulget čielggi. 12Go Jesus oinnii su, de son rávkkai su lusas ja celkkii: “Nisson, don leat čovdojuvvon iežat buozalvasas.” 13
6,5
7,32
8,23
Luk 4,40
Apd 9,12
28,8
Son bijai gieđaid nissona ala, ja dallánaga nisson njulgii čielggi ja máinnui Ipmila.
14
Luk 6,7
14,3+
Go synagoga ovdaolmmoš oinnii ahte Jesus buoridii sabbahin, de son moaráskii ja dajai olbmuide geat ledje das: “Vahkus leat guhtta beaivvi barggu várás. Bohtet dalle buoriduvvot, allet sabbahin.” 15
Hearrá vástidii: “Dii guoktilaččat! Juohkehaš dis gal čoavdá iežas vuovssá dahje ásena čatnagasas sabbahin ja doalvu dan juhkat. 16Dán Abrahama nieidda Sáhtán lea doallan čatnagasas olles gávccinuppelohkái jagi. Iigo su livčče ožžon čoavdit friddjan sabbahin?” 17Go Jesusa vuostálastit gulle su vástádusa, de sii heahpanedje, muhto olbmot ledje ilus buot ovddolaš daguid dihte maid son dagai.
Sennetsiepman ja suvrradáigi
18De Jesus celkkii: “Man láhkásaš lea Ipmila riika? Manin mun veardidivččen dan? 19
Esek 17,23
31,6
Dan 4,1221
13,19 sennetsiepman hui uhca siepmanaš, eambbo go 760 siepmana grámmas; šaddu sáhttá leat badjel 2 mehtera alu.Dat lea dego sennetsiepman maid olmmái gilvvii gilvvagárdásis. Dat stuorui ja lei maŋimustá dego muorra, ja almmi lottit ráhkadedje besiid dan ovssiide.”
20Son celkkii vel: “Manin mun veardidivččen Ipmila riikka? 2113,21 suvrradáigi Láibbodettiin láibu vurkii oasáža geavvan dáiggis. Go fas áiggui láibut, de duhppejuvvui dáigebihtá ođđa dáigái vai dat gis geavvá. golbma gáredievva sullii 36 lihttera dahjege 20 kilo jáffut. ▶ mihttu ja deaddu.Dat lea dego suvrradáigi. Go nisson soatkkai dan jáffuide mat ledje golbma gáredievva, de oppa dáigi suvrrui.”
Baskkes uksa
22
Jesus vádjolii Jerusalema guvlui. Son manai gávpogis gávpogii ja gilis gillái ja oahpahii olbmuid. 23Muhtun jearai sus: “Hearrá, leatgoson dat hárvát geat bestojuvvojit?” Son celkkii sidjiide:
24
“Gilvvohallet vai beassabehtet sisa baskkes uvssas. Mun cealkkán didjiide: Eatnagat vigget beassat sisa muhto eai beasa. 25
Boahtá áigi go dáluisit čuožžila ja dahppá uvssa. Go dii dasto čuožžubehtet olgun, goalkkuhehpet uvssa ja dadjabehtet: ‘Hearrá, rabas midjiide!’ de son cealká: ‘Geat dii lehpet? Mun in dovdda din.’ 26Dalle dii dadjabehtet: ‘Mii boraimet ja jugaimet duinna, ja don oahpahit min gáhtain.’ 27
Muhto son cealká: ‘Mun in dieđe geat dii lehpet. Mun in dovdda din. Gáidet mu luhtte, buot dii vearredahkkit!’
28
Jes 2,2č
25,6
Matt 8,11č
Doppe dii čierrubehtet ja gižahehpet bániid, go oaidnibehtet Abrahama ja Isaka ja Jakoba ja buot profehtaid Ipmila riikkas, muhto fuobmábehtet ahte dii ieža lehpet norddastuvvon olggos. 29Olbmot bohtet nuortan ja oarjin ja davvin ja lullin ja boradišgohtet Ipmila riikkas. 30
20,16
Máŋggat maŋimuččat leat dalle vuosttamuččat, ja máŋggat vuosttamuččat maŋimuččat.”
Jesus ja Herodes
3113,31 Herodes Herodes Antipas, vrd. 3,1; Matt 14,1. ▶ Herodesa sohka.Aiddo dalle muhtun farisealaččat bohte dadjat Jesusii: “Vuolgge dáppe, dasgo Herodes áigu goddit du.” 3213,32 goalmmát beaivvi >9,22.Muhto son vástidii: “Mannet dadjat dan riebanii: Odne ja ihttin mun áján olbmuin olggos bahás vuoiŋŋaid ja buoridan buhcciid, ja goalmmát beaivvi mun lean geargan. 33Muhto mun ferten vádjolit odne ja ihttin ja vel maŋit beaivvige, dasgo ii heive ahte profehta goddojuvvo eará báikkis go Jerusalemis.
Vuoi Jerusalema!
34
Jes 62,5
Jer 7,13č
22,5
Luk 19,41eč
Jerusalem, Jerusalem! Don gottát profehtaid ja geađgádat daid geat leat du lusa vuolggahuvvon. Man dávjá mun lean dáhtton čohkket du mánáid nugo vuonccis čohkke čivggaid soajáid vuollái! Muhto dii ehpet dáhtton boahtit. 35
Luk 19,38
Geahča, din viessu guđđojuvvo ávdimin. Mun cealkkán didjiide: Dii ehpet oainne mu ovdal go dan beaivvi go dadjabehtet: Buressivdniduvvon lehkos son guhte boahtá Hearrá nammii.”
Jesus buorida olbmá sabbahin
141
Muhtin sabbaha Jesus lei farisealaš ráđđehearrá guossin, ja buohkat atne su čalmmis. 2Dalle su lusa bođii olmmái geas lei čáhcedávda. 3
Luk 6,9
13,14eč
Joh 5,16
9,1416
14,3 sabbahin >4,16.Jesus jearai láhkadovdiin ja farisealaččain: “Leago lobálaš buoridit sabbahin vai ii?” 4Muhto sii orro jávohaga. Dalle Jesus guoskkahii olbmá, buoridii su ja luittii su mannat. 514,5 bárdni dahje vuoksá Muhtun giehtačállosiin lea “ásen dahje vuoksá”. Gč. 13,15.Ja son celkkii sidjiide: “Maid dii ieža dahkabehtet? Jos soapmása bárdni dahje vuoksá gahččá gáivui, de almma son geassá dan bajás dallánaga, vaikko livččii sabbat?” 6
Sii eai máhttán vástidit dasa maidege.
Čeavláivuohta ja vuollegašvuohta
7
Go Jesus mearkkašii ahte guossit válljejedje beavddis boaššumus sajiid, de son muitalii sidjiide veardádusa:
8
“Go leat bovdejuvvon guossemállásiidda, de ale váldde boaššumus saji. Muhtun eará guossi soaitá leat árvvoleabbo go don, 9ja guossoheaddji gii lea bovden dudno guktuid, boahtá ja dadjá dutnje: Čáhkke saji dán guossái. Dalle don šattat heahpanemiin mannat uskimus sadjái. 10Muhto go leat bovdejuvvon guossái, de váldde beavddis uskimus saji. Dalle guossoheaddji boahtá ja dadjá dutnje: Ustiban, čohkán boaššubuidda, ja don oaččut gudni buot gussiid oaidnut. 11
Matt 23,12
Luk 18,14
1 Pet 5,5č
Gii iežas alida, dat vuoliduvvo, ja gii iežas vuolida, dat aliduvvo.”
12
De Jesus celkkii dasa gii lei bovden su: “Go don bovdet gussiid gaskabeaimállásiidda dahje eahkedismállásiidda, de ale bovde ustibiiddát, ale vieljaidat, fulkkiidat alege rikkis siidaguimmiidat, danin go siigis vedjet bovdet du, ja nu don oaččut buot das bálkká. 13Muhto go don lágidat guossemállásiid, de bovde gefiid ja rámbbiid, lápmásiid ja čalmmehemiid. 14
De don leat ávdugas, danin go sis ii leat mihkkege addit fas dutnje. Don oaččut bálkká dalle go vanhurskásat čuožžilit jábmiid luhtte.”
Stuorra guossemállásat
15
Dalle muhtun guossi gii gulai dán, dajai Jesusii: “Ávdugas dat gii beassá leat mállásiin Ipmila riikkas.”
16Jesus celkkii sutnje:
“Muhtun olmmái lágidii stuorra guossemállásiid ja bovdii eatnagiid. 17Go guossemállásiid áigi bođii, de son vuolggahii bálvaleaddjis cealkit daidda geat ledje bovdejuvvon: Bohtet, dasgo buot lea gárvvis! 18Muhto sii buohkat ripme beasadallat. Muhtun dajai: ‘Mun lean oastán bealddu ja ferten vuolgit dan geahččat, ándagassii go in sáhte boahtit.’ 19Nubbi dajai: ‘Mun lean oastán vihtta vuoksábára ja lean vuolgimin daid geahččalit, ándagassii go in sáhte boahtit.’ 20
Goalmmátgis dajai: ‘Mun lean aiddo náitalan, ja danin in sáhte boahtit.’ 21
Bálvaleaddji máhcai ja muitalii dán hearrásis. Dalle dáluisit moaráhuvai ja dajai bálvaleaddjásis: ‘Vuolgge hoahpus gávpoga gáhtaide ja luottaide ja buvtte deike gefiid ja rámbbiid, čalmmehemiid ja lápmásiid.’ 22Bálvaleaddji bođii dadjat: ‘Hearrá, mun lean dahkan nugo don gohččot, muhto ain lea sadji.’ 23
Dalle hearrá dajai bálvaleaddjásis: ‘Mana máđijaide ja bálgáide ja nágge olbmuid boahtit, vai mu viessu dievvá. 24Mun cealkkán didjiide ahte ii oktage dain geaid mun ledjen bovden, beasa mu guossemállásiidda.’”
Maid Jesus gáibida máhttájeddjiinis
25Jesusa mielde vádjoledje ollu olbmot. Son jorggihii ja dajai sidjiide:
26
“Jos guhtege boahtá mu lusa iige vašut áhčis ja eatnis, áhkás ja mánáidis, vieljaidis ja oappáidis ja velá iežas heakkage, de son ii sáhte leat mu máhttájeaddji. 2714,27 guotte ruossas >9,23.Gii ii guotte ruossas ja vádjol mu maŋis, dat ii sáhte leat mu máhttájeaddji.
28Jos muhtin dis áigu hukset toartna, de almma son vuos čohkána rehkenastit goluid vai oaidná, suitágo son hukset dan gárvvisin. 29Muđui sáhttá geavvat nu ahte son bidjá vuođu, muhto šaddá heaitit barggu gaskan. Dalle buohkat geat dan oidnet, bilkidišgohtet su ja dadjet: 30‘Dát olmmái álggii gal hukset, muhto ii ollašuhttán.’ 31Dahje jos gonagas áigu vuolgit soahtat nuppiin gonagasain, de iigo son vuos čohkán smiehttat sáhttágo son logiduhát olbmáin mannat nuppi vuostá gii boahtá su vuostá guoktelogiduhát olbmáin. 32Jos son ii sáhte dan, de son vuolggaha áirasiid bivdit ráfi go nubbi lea ain guhkkin.
33Dihtet dalle: Ii oktage dis sáhte leat mu máhttájeaddji muđui go luohpá buot das mii sus lea.
34
14,34 Muhto … veagahuvvá Mineralasteaččit main lei sálti sáhtte adnojuvvot katalysáhtorin, muhto daid sálttit dađistaga jávke. ▶ sálti.Sálti lea ávkkálaš. Muhto jos sálti veagahuvvá, de mo dat šaddá fas sálttisin? 35
13,943
Mark 4,923
Alm 2,7
13,9
Dat ii dohkke ii beldui iige duktan, muhto bálkása.
Geas leat bealjit, dat gullos!”