Ovdasátni
111,1 Lukasa evangelium Muhtun giehtačállosiin lea oanehet dajaldat: “Lukasa mielde”. ▶ evangelium.Máŋggas leat iskan govvidit daid dáhpáhusaid mat leat ollašuvvan min gaskkas, 2
Hebr 2,3
nugo midjiide leat muitalan dat geat álggu rájes ledje čalmmeoaidnovihtanat ja geat šadde sáni bálvaleaddjin. 3
1,3 Teofilos soaitá leat romalaš virgeolmmái ja buorredahkki gii beroštii kristtalašvuođas ja anii fuola das ahte Luk ja Apd gerdojuvvojedje ja viidánedje.Nu lean munge, go lean suokkardan dárkilit visot gitta álggu rájes, mearridan čállit daid rievttes ortnegis du várás, gudnejahttojuvvon Teofilos, 4vai dieđát man luohtehahtti lea oahpahus maid leat ožžon.
Eŋgel almmuha Johannes gásttašeaddji riegádeami
51,5 Herodes Herodes Stuoris lei gonagas romalaččaid ráđđejumi áigge 37–4 o.Kr. ▶ Herodesa sohka. Judea Roma provinsa masa gulle Idumea, Galilea, Perea ja Israela máttáoassi. ▶ Roma riika. Abia báhppajuhkosii Vrd. 1 Muit 24,7–19.Herodesa, Judea gonagasa, áigge elii báhppa Sakarias gii gulai Abia báhppajuhkosii. Maiddái su áhkká Elisabet lei Arona soga olmmoš. 6Soai leigga guktot Ipmila čalmmiin vuoiggalaččat ja eliiga láitemeahttumin buot Hearrá báhkkomiid ja njuolggadusaid mielde. 7Sudnos eai lean mánát, danin go Elisabet lei sahkuheapme, ja soai leigga juo alla agis.
8Muhtumin Sakarias lei iežas juhkosa vuorus doaimmaheamen báhpabargguidis Ipmila ovddas. 91,9 cahkkehit suovasoaffara mávssolaš doaibma maid dábálaš báhppa sáhtii dahkat dušše oktii eallimis. Oaffar guddojuvvui áltárii guktii beaivái, diibmu 9 ja diibmu 15. Suovasáltár (v. 11) lei tempela olggut lanjas, “Bassi”. Vrd. 2 Mos 30,1–10.Go bálvalandoaimmat vieru mielde vuorbáduvvojedje, de su bargun šattai mannat Hearrá tempelii cahkkehit suovasoaffara. 10Olbmot ledje dan botta olggobealde rohkadallamin. 111,11 Hearrá eŋgel ▶ eŋgelat.Dalle Hearrá eŋgel almmustuvai Sakariasii suovasáltára olgeš bealde. 12Go Sakarias oinnii eŋgela, de son suorganii ja šattai ballui. 13
Luk 1,60
1,13 Johannes latiinnagiel hápmi hebrealaš namas mii mearkkaša “Ipmil lea árbmugas”. Seammá Johannes namuhuvvo 1,57–80; 3,1–20; 9,7–9. Vrd. Mark 6,14–29. ▶ Johannes.Muhto eŋgel celkkii sutnje: “Ale bala, Sakarias, Ipmil lea gullan du rohkadusa. Du áhkká Elisabet riegádahttá dutnje bártni ja don bijat su namman Johannes. 14Son šaddá dutnje illun ja ávvun, ja su riegádeapmi illudahttá olusiid. 15
Dasgo son šaddá stuorisin Hearrá ovddas. Viinni ja garra juhkamuša son ii juga, ja su dievva lea Bassi Vuoigŋa eatnis heakka rájes. 16Son jorgala eatnagiid Israelis Hearrá, sin Ipmila, beallái. 17
4,5č
Matt 11,14
17,10eč
1,17 Elia Mal 4,5 mielde Elia galggai almmustahttit iežas máilmmi loahpa áiggi vai beassá addit olbmuide vejolašvuođa jorgalit Ipmila beallái.Son manná Hearrá ovddas Elia vuoiŋŋas ja fámus, son jorgala áhčiid váimmu mánáid beallái ja addá jeagohemiide vuoiggalaš miela, ja nu son ráhkkanahttá álbmoga Hearrá boahtimii.”
18
18,12
Sakarias jearai eŋgelis: “Mas mun sáhtán diehtit ahte nie geavvá? Munhan lean juo boaris, ja mu áhkkáge lea eallilan olmmoš.” 19
9,21
Eŋgel vástidii: “Mun lean Gabriel gii čuoččun Ipmila muođuid ovddas. Mun lean vuolggahuvvon sárdnut dutnje ja buktit dán illusága. 20Muhto don šattat dál gielaheapmin itge sáhte sárdnut ovdal go dan beaivvi go dát dáhpáhuvvá, danne go it jáhkkán mu sániide mat ollašuvvet go áigi dievvá.”
21Olbmot vurde Sakariasa ja imaštalle manne son ádjánii tempelis nu guhká. 22Go son dasto bođii olggos, de son ii sáhttán sárdnut, ja das sii árvidedje ahte son lei oaidnán oainnáhusa tempelis. Son šattai seavašit sidjiide ja bisui gielaheapmin.
23Go Sakariasa bálvalusbeaivvit ledje nohkan, de son manai ruoktot, 24ja soames áiggi geažes su áhkká Elisabet šattai áhpeheapmin. Vihtta mánu Elisabet orui čihkosis. 251,25 luvven mu eret olbmuid bilkkus Juvddálaččat atne gudnehisvuohtan dan ahte nisson ii sáhttán oažžut máná. Vrd. 1 Mos 30,1.23; 1 Sam 1,6.Son jurddašii: “Hearrá lea dahkan munnje dán. Son lea geahččan mu beallái ja luvven mu eret olbmuid bilkkus.”
Sáhka Mariai
26Go Elisabet lei guđát mánus, de Ipmil vuolggahii eŋgel Gabriela muhtun Galilea gávpogii man namma lei Nasaret, 27
1,27 lohpádaddan >2,5.nieidda lusa gii lei lohpádaddan Josefiin, Davida soga olbmáin. Nieidda namma lei Maria. 28Eŋgel bođii sisa su lusa ja celkkii: “Dearvva dutnje, don gii leat árpmihuvvon! Hearrá lea duinna.” 29Son suorganii sakka eŋgela sániid dihte ja imaštii maid dát buorástahttin mearkkašii. 30Muhto eŋgel celkkii sutnje: “Ale bala, Maria, don leat gávdnan árpmu Ipmila luhtte. 31
Matt 1,21eč
Luk 2,21
1,31 Jesus greikkagiel hápmi hebrealaš namas Ješua, “Hearrá beastá”, oanehis hápmi namas Jehošua, dávjá hámis “Josua”. >Matt 1,21.Don šattat máná vuostá ja riegádahtát bártni, ja don bijat sutnje namman Jesus. 32
Jes 9,6č
Mark 11,10
1,32 áhči ▶ áhčči.Son lea stuoris ja gohčoduvvo Alimusa bárdnin, ja Hearrá Ipmil addá sutnje su áhči Davida truvnnu. 33
Mi 4,7
1,33 Jakoba viesu adnojuvvon viidáset mearkkašumis bearraša, soga ja fulkkiid birra, gč. 2,4. Dajaldat geavahuvvo olles Israela namahussan; álbmot mii nállašuvvá Jakobis gii maid gohčoduvvui Israelin, 1 Mos 32,28; 35,10.Son ráđđe Jakoba viesu agálaččat, iige su gonagasváldi noga goassege.” 34Maria jearai eŋgelis: “Mo dat sáhttá dáhpáhuvvat go in leat leamaš ovttainge olbmáin.” 35
Eŋgel vástidii: “Bassi Vuoigŋa boahtá du badjelii, ja Alimusa fápmu suoivanastá du. Dan dihte lea bassi dat mánná gii riegáda, ja son gohčoduvvo Ipmila bárdnin. 36Du fuolki Elisabet lea maiddái vuordimin bártni, boarisvuođastis. Son gii adnojuvvui sahkuheapmin, lea juo guđát mánus. 37
Dasgo ii mihkkege leat veadjemeahttun Ipmilii.” 38Dalle Maria celkkii: “Mun lean Hearrá bálvaleaddji. Šaddos munnje nugo leat cealkán.” Ja eŋgel vulggii su luhtte eret.
Maria ja Elisabet
39Moatte beaivvi geažes Maria doamai gávpogii mii lei Judea várreeatnamis. 40Son manai Sakariasa vissui ja dearvvahii Elisabeta. 41Go Elisabet gulai Maria dearvvahusa, de mánná su goaŧus lihkastii. Bassi Vuoigŋa devddii su, 42
ja son čuorvvui alla jienain: “Buressivdniduvvon leat don nissoniid gaskkas, ja buressivdniduvvon lea mánná du goaŧus! 43Mo munnje sáhttá geavvat nu ahte mu Hearrá eadni boahtá mu lusa? 44Go mun gullen du dearvvahusa, de mánná mu goaŧus lihkastii ávus. 45Ja ávdugas son gii oskkui, dasgo dat maid Hearrá lea cealkán sutnje, ollašuvvá!”
Maria máidnunlávlla
46
Dalle Maria celkkii:
Mu siellu máidnu Hearrá,
47
ja mu vuoigŋa ávvuda Ipmila,
mu beasti, dihte.
48
Dasgo son lea geahččan
vuollegis bálvaleaddjásis.
Dás maŋás buot buolvvat
máidnot mu ávdugassan,
49
dasgo Veagalaš
lea dahkan munnje stuorra daguid,
bassi lea su namma.
50
Buolvvas bulvii
su váibmoláđisvuohta bistá
sidjiide geat ballet sus.
51
Sál 89,11
1,51 gieđainis >1,66. Son dahká veagalaš daguid gieđainis,
son biđge sin
geain leat čeavlás jurdagat váimmus.
52
12,19
Sál 107,40č
Son norddasta ráđđejeddjiid sin truvnnuin
ja alida vuollegaččaid.
53
Son biebmá nealguid buriid attáldagaiguin,
muhto riggáid son vuolggaha eret
guoros gieđaid.
54
Sál 98,3
Jes 41,8č
Son veahkeha bálvaleaddjis Israela
ja muitá iežas árpmu,
55nugo lohpidii min áhčiide,
Abrahamii ja su sohkii, agálaš áigái.
56Maria orui Elisabeta luhtte lahka golbma mánu ja máhcai dasto ruoktot.
Johannes gásttašeaddji riegáda
57Elisabeta áigi dievai, ja son riegádahtii bártni. 58Go su ránnját ja fuolkkit gulle ahte Hearrá lei čájehan sutnje stuorra árpmu, de sii illudedje suinna.
591,59 birračuohppat Juohke juvddálaš bárdni galggai birračuhppojuvvot gávcci beaivvi maŋŋil riegádeami, mearkan das ahte mánná gulai lihttui maid Hearrá dagai Abrahamiin ja su náliin (1 Mos 17,9–14). ▶ birračuohppan.Gávccát beaivvi sii bohte birračuohppat bártni. Sii dáhtto bidjat sutnje namman Sakarias áhči nama mielde, 60
muhto máná eadni dajai: “Ii eisege, su namman biddjojuvvo Johannes.” 61Sii dadje: “Ii du sogas leat ovttasge dat namma.” 62De sii jerre áhčis seavvimiin, man nama son dáhtui bidjat mánnái. 63Sakarias siđai čállintávvala ja čálii dasa: “Su namma lea Johannes.” Dalle buohkat imaštalle. 64Ja dallánaga Sakariasa njálbmi ja njuovčča čoavdásedje, ja son máidnugođii Ipmila. 65Buot dan guovllu olbmot ballagohte, ja dát dáhpáhusat begge viidát oppa Judea várreeatnamis. 661,66 Hearrá giehta dajaldat govvida Ipmila fámu gádjut, omd. vehkiin, suodjalusain dahje láidemiin. Vrd. Esra 7,6; Sál 118,15č; Jes 59,1.Ja dat geat dan gulle, bidje dan millii ja jerre: “Miison dán mánás šaddá?” Ja Hearrá giehta lei suinna.
Sakariasa máidnunlávlla
67Sakarias, máná áhči, devdojuvvui Bassi Vuoiŋŋain ja sártnui profehtalaš sániid:
68
111,9
Máidnojuvvon lehkos Hearrá, Israela Ipmil!
Son lea oahppaladdan álbmogis
ja ráhkadan dasa lonástusa.
691,69 bestojumi čoarvvi Boares Testamenttas čoarvi govvida fámu, válddi ja suodjalusa. Dat gii dorvvasta Hearrái, sáhttá gohčodit Ipmila “bestojumi čoarvin”. Dán oktavuođas dajaldat lea adnojuvvon Messiasa birra. ▶ dorvvet ja čoarvvit.Son lea čuoččáldahttán midjiide bestojumi čoarvvi
bálvaleaddjis Davida sogas,
70
nugo son dološ áiggiid rájes
lea diktán iežas bassi profehtaid sárdnut,
71
bestojumi min vašálaččaid válddis,
buohkaid gieđas geat min vašuhit.
72
106,45č
Son lea čájehan láđisvuođa min áhčiide
ja atnán muittus bassi lihtus,
73
váli maid son vuortnui
min áhččái Abrahamii.
74Nu son gádju min min vašálaččaid gieđas
ja diktá min bálvalit su almmá balu haga
75buhtisin ja vanhurskkisin
su muođuid ovddas
buot eallinbeivviideamet.
76
Mal 3,1
Joh 1,23
Ja don, mánážan,
gohčoduvvot Alimusa profehtan.
Don manat Hearrá ovddas
ja ráhkadat sutnje geainnu.
77
Nu su álbmot beassá dovdat bestojumi,
suttuid ándagassii addojumi,
78
dasgo min Ipmil lea árbmugas ja váibmoláđis:
Allagasas min oahppaladdá
beaivváža badjáneapmi,
79
58,8
60,1č
Matt 4,16
dat báitá daidda geat ellet
seavdnjadasas ja jápminsuoivanis,
dat doarjala min julggiid ráfi bálgás.
80
Ja bárdni stuorui ja gievrrui Vuoiŋŋas. Son orui meahcis gitta dan beaivvi rádjái go son divui iežas Israela ovdii.