11
Jeremia, Hilkia bártni, sánit. Jeremia lei okta dain báhpain geat ledje eret Anatotis, Benjamina eatnamis. 2
Hearrá sátni bođii sutnje Juda gonagasa Jošia, Amona bártni, golbmanuppelogát ráđđenjagi 3
24,18eč
25,1eč811
ja dan áiggi go Jojakim, Jošia bárdni, lei Juda gonagas ja gitta gonagas Sidkia, Jošia bártni, oktanuppelogát ráđđenjagi lohppii. Dan jagi viđát mánus Jerusalema álbmot dolvojuvvui fáŋgavuhtii.
4Hearrá sátni bođii munnje:
5
Gal 1,15
Juo ovdal go mun hábmejin du
eatni heggii,
de mun dovden du.
Juo ovdal go don riegádit,
de mun basuhin du;
mun bidjen du álbmogiid profehtan.
6
Matt 10,19
Muhto mun dadjen: “Vuoi, Hearrá, Ipmilan, mun in máhte sárdnut; mun lean nu nuorra!” 7
Esek 3,17
Dalle Hearrá celkkii munnje:
Ale daja ahte don leat nuorra,
muhto mana gosa mun vuolggahan du,
ja sártno buot maid mun gohčun du sárdnut.
8
Jer 15,20
Esek 3,9
Ale bala ovttasge,
dasgo mun lean duinna ja gájun du,
cealká Hearrá.
9
Esek 3,1–3
De Hearrá geigii gieđa, guoskkahii mu njálmmi ja celkkii munnje:
“Geahča, mun bijan sániidan du njálbmái.
10
18,79
26,4
27,1eč
31,28
42,10
45,4
Mun bijan du odne
álbmogiid ja riikkaid badjel
gaikut ja njeaidit,
duššadit ja cuvket,
hukset ja gilvit.”
111,11 mandelmuora hebreagiel sátni šaked sáhttá maid jorgaluvvot “son gii lea gohcimin”. Dás lea sátnestoahkan boahtte vearssa vearbbain šakad, mii mearkkaša “gozihit”.Hearrá sátni bođii munnje: “Maid don oainnát, Jeremia?” Mun vástidin: “Mun oainnán mandelmuora oavssi.” 12
Hearrá celkkii: “Don oidnet riekta, mun áiggun gozihit ahte mu sátni ollašuvvá.”
13Hearrá sátni bođii munnje nuppádassii: “Maid don oainnát?” Mun vástidin: “Mun oainnán duoldi ruittu davvin, dat lea állut deike guvlui.” 14
6,122
25,9
1,14 oasehisvuohta sáhttá leat ahte vašálaččat fallehit davvin. Vrd. 4,6eč; 6,22; Jes 41,25.Hearrá celkkii munnje:
“Davil boahtá oasehisvuohta
buot dán eatnama ássiide.
15
52,4č
Geahča, mun rávkkan
buot davviguovllu riikkaid álbmogiid,
cealká Hearrá.
Sii bohtet ja ceggejit iešguhtege truvnnu
Jerusalema poarttaid ovdii,
gávpoga muvrraid birra
ja buot Juda gávpogiid birra.
16
7,9
11,12č
19,413
32,29
44,3č8
Mun cealkkán álbmogasan duomu
buot sin bahávuođa dihte,
danne go sii hilgo mu.
Sii bolde oaffardola eará ipmiliidda
ja rohkadalle ipmilgovaid
maid ieža leat duddjon.
17Muhto don galggat
boahkánastit alimiiddát,
čuožžilit ja sárdnut sidjiide
buot maid mun gohčun du sárdnut.
Ale bala sis,
aman mun baldit du sin ovddas.
18
Esek 3,8č
Geahča, mun dagan du odne
ladnegávpogin,
ruovdebázzin ja bronsamuvran
oppa eatnama vuostá,
Juda gonagasaid ja oaivámuččaid vuostá,
eatnama báhpaid ja álbmoga vuostá.
19Sii sohtet du vuostá,
muhto eai biđe dus,
dasgo mun lean duinna,
cealká Hearrá,
ja mun gájun du.”
21Hearrá sátni bođii munnje: 2
Mana čuorvut Jerusalema beljiide: Ná cealká Hearrá:
Mun muittán man oskkáldas
don ledjet nuorran,
man gieris ledjet moarsin,
mo don čuvvot mu meahcis,
eatnamis gos ii oktage gilvve.
3
Sál 105,14č
Jak 1,18
Israel lei basuhuvvon Hearrái,
dat lei su álgošaddu.
Buohkat geat borre dan,
šadde sivalažžan,
oasehisvuohta deaividii sin,
cealká Hearrá.
4Gullet Hearrá sáni, Jakoba viessu,
buot Israela viesu sogat!
5
Hos 9,10
Rom 1,21
Ná cealká Hearrá:
Maid vearrivuođaid din áhčit gávdne mus,
go sii gáide mus eret
čuvvo guttahis ipmiliid
ja šadde ieža guttaheapmin.
6
Job 35,10
Eai sii jearran: “Gos lea Hearrá,
guhte buvttii min Egyptas
ja oahpistii min čađa meahci,
čađa ájuid ja skurččuid,
čađa goikkisvuođa ja moskku,
čađa eatnama gos ii oktage vádjol
ja gos ii oktage olmmoš ása?”
7
Jer 16,18
Mun dolvon din šattolaš eatnamii,
borrat dan šaddosiid ja buriid.
Muhto go dii leiddet boahtán,
de dii dagaidet mu eatnama
buhtismeahttumin
ja mu opmodaga fastin.
8
23,13č
Esek 34,1eč
Hos 4,4č
2,8 báimmanat Israela gonagasat ja oaivámuččat.Báhpat eai jearran:
“Gos lea Hearrá?”
Láhkadovdit eai beroštan mus,
báimmanat jorraledje mus eret,
profehtat profehtastalle Baala nammii.
Sii bálvaledje ipmiliid
mat eai sáhte veahkehit.
9
Mi 6,2
Dan dihte mun ain bijan din vástidit,
cealká Hearrá,
duođaid, mun bijan
din mánáidmánáidge vástidit.
10
Mannet kittelaččaid rittuide geahččat,
bidjet sáni Kedarii ja guorahallet dárkilit,
leago mihkkege dakkáriid dáhpáhuvvan!
11
Rom 1,23
Leago oktage álbmot
lonuhan ipmiliiddis
– vaikko vel dat eai leatge ipmilat?
Muhto mu álbmot lea lonuhan gudnis
dainna mas ii leat gudda.
12Hirpmástuva, albmi,
suorgan ja gáfestuva!
cealká Hearrá.
13
Jer 17,13
Dasgo mu álbmot lea dahkan
guokte suttu:
Sii leat guođđán mu,
ealli čázi ádjaga,
ja čuollan alcceseaset gáivvuid,
rágadeaddji gáivvuid mat eai jeage čázi.
14
Leago Israel šlávva,
leago son riegádan šlávvan?
Manne son šattai sálašin?
15
Ledjonat čergot ja harret sutnje,
dat leat dahkan su eatnama ávdimin.
Su gávpogat leat boldojuvvon,
ii oktage sáhte ássat dain.
162,16 Memfis Nubbi namma lea Nof, Vuolle-Egypta oaivegávpot 20 km Kairo lulábealde. Tahpanhes rádjegávpot Nileanu njálmmi nuorttabealde.Velá Memfisa ja Tahpanhesa olbmát
guhtot du oaivečohka báljisin.
17
Dát lea deaividan du
danne go don hilgot Hearrá, Ipmilat.
18Mii ávkkiid lea dutnje mannat Egyptii
juhkat Nileanu čázi?
Mii ávkkiid lea dutnje mannat Assurii
juhkat Eufrateanu čázi?
19Du bahávuohta ráŋggášta du,
du jorraleapmi dubme du.
De dovddit dalle ja oainne
man bahá ja bahča lea
go don hilgot Hearrá, Ipmilat,
itge bala mus,
cealká Hearrá Ipmil, Almmiveagaid Ipmil.
20
Jer 3,6
2,20 fieradan fuorrán bálvalan vieris ipmiliid. Vrd. Hos 2,5eč. ▶ tempelfurrošeapmi.Doloža rájes don leat doadján
iežat geassá,
botken čanastagaidat ja dadjan munnje:
“Mun in dáhto bálvalit du.”
Buot alla dieváin
ja juohke rudnes muora vuolde
don leat fieradan fuorrán.
21
Jes 5,1eč
Mark 12,1
Mun gilven du válljuviidnemuorran,
válljusuorgin.
Mo don dalle leat rievdan
vieris viidnemuorran?
22
Vaikko don basadivččet gutnačázis
ja geavahivččet valjis sáibbo,
de duolvvasin bissot du suttut mu čalmmiin,
cealká Hearrá Ipmil.
232,23 leagis jáhkkimis Ben-Hinnomleahki Jerusalema lulábealde. Gč. 7,31.Mo don sáhtát dadjat:
“In mun leat buhtismeahttun,
in mun leat čuvvon Baal-ipmiliid”?
Geahča luottaidat mat leat leagis,
muitte maid don leat bargan,
don fales njiŋŋelas kamela
mii ruohtadat duohkot deike,
242,24 gipmásis ▶ Masorehtalaš teavsttas lea “su mánus”. Sátni “mánnu” geavahuvvo maid čujuhit mánočalbmebeaivái, man ávvudeami eará profehtat maid cuiggodedje. Vrd. Jes 1,13č; Hos 2,11. ▶ mánočalbmebeaivi.don meahciásendámmá
mii leat hárjánan meahccái!
Don bosut gipmásis.
Gii čáskada du gimi?
Dat geat ohcet du,
eai dárbbaš rahčat váibamassii,
sii gávdnet du, go don leat gipmásis.
25
Ale divtte julggiidat šaddat rabasin
alege čoddaga goikkisin!
Muhto don vástidat: “Divtte mu orrut!
Mun ráhkistan vieris ipmiliid,
daid maŋis mun dáhtun mannat.”
26Dego gávnnahallan suola heahpana,
nu gártet israellaččatge heahpanit,
sii ieža ja sin gonagasat,
sin oaivámuččat, báhpat ja profehtat,
27
Jer 32,33
dat geat dadjet murrii:
“Don leat mu áhčči”
ja geađgái: “Don leat riegádahttán mu.”
Sii leat jorgalan munnje sealggi,
eai muođuid,
muhto go lihkuhisvuohta šaddá,
de sii čurvot:
“Boađe beastit min!”
28
Jer 10,1eč
11,12č
Gos de leat du ipmilat
maid ráhkadit alccesat?
Bohtoset sii veahkehit du
lihkuhisvuođa áigge, jos sáhttet!
Dus leat ipmilat seammá ollu
go gávpogat, Juda.
29Manne dii bealkibehtet muinna?
Dii lehpet buohkat stuimmáskan mu vuostá,
cealká Hearrá.
30
Jer 5,3
17,23
Duššás mun cábmen din bártniid,
sii eai váldán vuostá bagadusa.
Din miehkit duššadedje profehtaid
dego speaddji ledjon.
31Dii dán buolvva olbmot,
váldet vuhtii Hearrá sáni!
Leango mun leamaš Israelii
dego ávdin meahcci,
nugo moskkusevdnjes eana?
Manne mu álbmot cealká:
“Mii viehkat gosa hálidit,
mii eat máhca šat du lusa”?
32Vajáldahttágo nieida čiŋaidis
dahje moarsi boahkánis?
Muhto mu álbmot lea vajáldahttán mu
lohkameahttun beivviid.
33Don leat čeahppi dádjadit
go siđat ráhkisvuođa!
Dan dihte don leatge hárjánan
vádjolit bahás geainnuid.
34
Du bivttashelmmiin lea
sivahis gefiid varra,
vaikko sii eai leat dutnje gávnnahallan suolan.
35Dattetge don dajat:
“Mun lean sivaheapme;
Hearrá lea vissásit jorgalan
moaris mus eret.”
Muhto mun bijan du vástidit,
danne go don dajat:
“Mun in leat suddudan.”
36Vuoi, man geahppadit don
válljet nuppi geainnu!
Egypta beahttá du,
nugo Assyriage behtii du.
37
Doppege don fertet vuolgit
gieđat oaivvi alde,
dasgo Hearrá lea hilgon daid
geaidda don dorvvastit.
Dat eai leat dutnje maninge ávkin.
31
Jer 2,20
Jos olmmái earrána áhkástis,
ja áhkká manná su luhtte eret
ja náitala nuppiin,
de oažžugo olmmái váldit su fas áhkkán?
Iigo eanan dalle šatta eahpebassin?
Ja don gii leat furrošan eatnat olbmáiguin,
dongo de galggašit máhccat mu lusa?
cealká Hearrá.
23,2 ráhkisteddjiidátguin mearkkaša dás “vieris ipmilat”.Bajit čalmmiidat
báljes dieváid guvlui ja geahča:
Gávdnogo báiki gos don it livčče
furrošan ráhkisteddjiidátguin?
Geaidnoguorain don čohkkájit
vuordimin sin
dego arába meahcis.
Don dahket eatnama eahpebassin
furrošemiinat ja bahávuođainat.
3
1 Gon 17,1
Am 4,7
Danne arveoavttit dollojuvvojedje
iige giđđaarvi boahtán.
Dus lei fuorá geahčastat,
don biehttalit heahpaneames.
4Dattetge don dál čuorvvut munnje:
“Áhččán, don leat mu nuorravuođa ustit.
5
Leago son moaris agibeaivái,
bistágo su vašši agálaččat?”
Nu don sártnut, muhto don dahket baháid,
nu ollu go nagodit.
6
Jer 2,20
3,6 furrošan ▶ tempelfurrošeapmi.Hearrá celkkii munnje gonagas Jošia áigge: Leatgo oaidnán maid duot jorralan nisson, Israel, lea dahkan? Son lea furrošan juohke alla dievás ja juohke rudnes muora vuolde. 7Mun jurddašin: “Maŋŋil go son lea dahkan buot dán, de son máhccá mu lusa.” Muhto ii son máhccan. Dan oinnii su behtolaš oabbá Juda. 8
Jes 50,1
Son oinnii ahte mun vuolggahin eret Israela gii lei jorralan furrošeami dihte ja adden sutnje earrogirjji. Su behtolaš oabbá Juda ii dattetge ballán, muhto songe furrošišgođii. 9Heabuhis furrošemiinis son dagai eatnama eahpebassin; son furrošii geađge- ja muorragovaiguin. 10Buot dás beroškeahttá su behtolaš oabbá Juda ii máhccan mu lusa oppa váimmustis, muhto dušše dahkaluttai, cealká Hearrá.
11
Hearrá celkkii munnje: Jorralan Israel lea vanhurskáset go behtolaš Juda. 12Mana čuorvut dáid sániid davás guvlui:
Máhca ruoktot, jorralan Israel!
cealká Hearrá.
Mun in geahča dutnje moaris,
dasgo mun lean árbmugas, cealká Hearrá.
Mu moarri ii bistte agálaččat.
13
Sát 28,13
Duššefal dovdda iežat suddovealggi:
Don leat čuožžilan Hearrá, Ipmilat, vuostá.
Don leat viehkan vieris ipmiliid maŋis
juohke rudnes muora vuollái
itge leat guldalan mu jiena,
cealká Hearrá.
14
Máhccet ruoktot, jorralan mánát! cealká Hearrá. Dasgo mun lean din hearrá, ja mun válddán din, ovtta guđege gávpogis ja guokte guđege sogas, ja doalvvun din Sionii. 15
3,15 báimmaniid >2,8.Mun attán didjiide báimmaniid geat leat mu miela mielde, ja sii gehččet din dieđuin ja jirpmiin. 16
Daid beivviid, cealká Hearrá, go dii lassánehpet ja lehpet šattolaččat eatnamis, de ii oktage šat sártno Hearrá lihtuárkka birra iige dat badján šat millii. Dan ii oktage šat muitte iige ohcal, iige ođđa árka šat duddjojuvvo. 17
18,7
Dan áiggi Jerusalem gohčoduvvo Hearrá truvdnun. Buot álbmogat čoagganit Jerusalemii bálvalit Hearrá. Sii eai šat vádjol bahás ja buššon váimmuset mielde. 18Daid beivviid Juda álbmot searvá Israela álbmogii, ja ovttas sii bohtet davvieatnamis dan eatnamii maid mun adden opmodahkan din áhčiide.
19Mun dáhtton atnit du iežan mánnán
ja addit dutnje čáppa eatnama,
hearvábu go eará álbmogiid eatnamat.
Mun gádden ahte don
gohčodivččet mu áhččin
itge goassege jorgalivčče mus eret.
20Muhto nugo áhkká beahttá iežas boatnjá,
nu diige, Israela viessu, lehpet beahttán mu,
cealká Hearrá.
21
Čuorvvas gullo báljes dieváin,
Israela álbmoga čierrun ja rohkadusat.
Sii leat vádjolan boasttogeainnu,
sii leat vajáldahttán Hearrá, Ipmileaset.
22Máhccet ruoktot, jorralan mánát,
de mun buoridan din jorraleami.
“Geahča, mii boahtit du lusa,
dasgo don leat min Ipmil.
23
68,20č
Jes 45,24
3,23 dieváin Báikkit gos olbmot bálvaledje Ipmila boastut ja bálvaledje maiddái eará ipmiliid. Gč. Hos 4,13.Dieváin lea gielis ja beahtus,
garra šlápma váriin.
Duođaid, dušše Hearrás, min Ipmilis,
lea Israela bestojupmi.
24
Hos 9,10
3,24 Heahpat hebreagillii bošet, ▶ Baala bilkideaddji namma.Gitta min nuorravuođa rájes
lea Heahpat loaktán
áhčiideamet rahčamušaid,
sin sávzzaid ja vuovssáid,
sin bártniid ja nieiddaid.
25
Veallájehkot mii min heahpada siste,
gokčos min heahpat min!
Mii leat suddudan
Hearrá, Ipmileamet, vuostá,
sihke mii ja min áhčit,
nuorravuođa rájes gitta otná beaivvi rádjái.
Mii eat leat jeagadan Hearrá,
Ipmileamet, jiena.”