Boares lihtu oaffarbálvalus
919,1 bassibáiki dáppe eatnama alde V. 1–5 čuovvu govvádusa mii lea lohkamis 2 Mos 25–31. lihtuárka, almmustusgoahti.Vuosttaš lihtus ledje nappo njuolggadusat mat guske ipmilbálvalussii, ja bassibáiki dáppe eatnama alde. 2
26,1eč
Bassibáikin lei goahti man ovddit lanjas lei lámpájuolgi, beavdi ja oaffarláibbit, ja dat gohčoduvvui “bassin”. 3
Siskkit ovdaloavdaga duohken lei dat goađi latnja mii gohčoduvvui “buot basimussan”. 4
25,10eč
30,1eč
4 Mos 17,8eč
Doppe lei gollesuovasáltár ja lihtuárka mii lei miehtá skoađastuvvon golliin. Árkkas lei gollelihtti man siste lei manna, Arona soabbi mii šaddadii urbbiid, ja lihtu távvalat. 5
Árkka bajábealde ledje hearvásvuođa kerubat mat suoivanaste soabahussaji. Buot dáid ii dárbbaš dál čilget nu dárkilit.
6
Nu buot lei ráhkaduvvon. Goađi ovddit latnjii báhpat mannet álelassii go doaimmahit ipmilbálvalusa. 7
Goađi nuppi latnjii manná dušše bajimusbáhppa, ja songe dušše oktii jagis. Dalle sus ferte álo leat mielde varra; dan son oaffaruššá iežas suttuid ja maiddái álbmoga suttuid ovddas maid sii leat dahkan fuomáškeahttá. 8
Nu Bassi Vuoigŋa addá diehttevassii ahte geaidnu buot basimussii ii leat velá almmustahttojuvvon nu guhká go goađi ovddit latnja ain lea. 9
Buot dát govvida dálá áiggi: Oaffarattáldagat gal oaffaruššojuvvojit, muhto su oamedovdu gii bálvala Ipmila, ii buhtásmuva dainna, dat eai sáhte dahkat su ollisin. 10
Seammá láhkái go mearreborramušat ja mearrejuhkamušat ja sierralágáš lávggut, de dat meanut vuođđuduvvet olgguldas njuolggadusaide ja dohkkejit dušše dan áiggi rádjái go buoret ásahus boahtá.
Ođđa lihtu oaffar
11
Muhto Kristus, buot boahtti buriid bajimusbáhppa, lea juo boahtán. Son lea mannan stuorit ja dievvaset goađi čađa maid olbmogieđat eai leat dahkan, ja mii ii nappo gula dán máilbmái. 12
Rom 3,25
Hebr 10,4
Son ii buktán oaffarin bohkáid iige gálbbiid vara, son oaffarušai iežas vara. Nie son ovtta geardde lea mannan sisa buot basimussii ja lonistan min friddjan agálaš áiggiide. 13
4 Mos 19
Jos dal bohkáid ja vuovssáid varra ja guiggu gunat maiguin buhtismeahttumat riškkuhuvvojit, buhtistit olbmuid olgguldasat, 14
1 Pet 1,18č
1 Joh 1,7
de dađe buorebut Kristusa varra, son guhte agálaš vuoiŋŋa bokte lea buktán ieš iežas láitemeahttun oaffarin Ipmilii, buhtista min oamedovddu jápma daguin eret vai mii beassat bálvalit ealli Ipmila.
15
Hebr 8,6+
9,15 lihtu sáhttá maid jorgaluvvot “testamentta”. Vrd. v. 16–20; Gal 3,15.17.Dan dihte Kristus lea boahtán ođđa lihtu gaskaolmmájin, vai su jápmin lonista buot olbmuid friddjan dain rihkkumiin mat dahkkojuvvojedje ovddit lihtu áigge, ja vai dat geat leat rávkojuvvon, ožžot agálaš árbbi mii sidjiide lea lohpiduvvon. 16Lihttu lea maiddái testamenta, ja álo galgá nagodit čájehit duohtan ahte testamentta dahkki lea jápmán. 17Testamenta boahtá fápmui easkka dalle go dan dahkki lea jápmán; nu guhká go dan dahkki eallá, dat ii leat fámus.
18Danne ii ovddit lihttuge sáhttán ásahuvvot almmá vara haga. 19
9,19 isopa ▶ isop.Go Moses lei lohkan álbmogii lága báhkkomiid, son válddii gálbbiid ja bohkáid vara ja čázi, rukses ulluid ja isopa, riškkuhii girjji ja oppa álbmoga 20
ja celkkii: Dát lea dan lihtu varra maid Ipmil lea dinguin dahkan. 21Seammá láhkái son riškkuhii varain goađi ja buot ipmilbálvalusa biergasiid. 22
Láhka gáibida goasii visot buhtistuvvot varain, ja almmá vara golggaheami haga ándagassii addojupmi ii leat.
23
Almmálaš diŋggaid govat fertejit nappo buhtistuvvot dáinna lágiin. Muhto almmálaš diŋggat ieža dárbbašit buoret oaffariid. 24
9,11č
1 Joh 2,1
Muhto Kristus ii mannan bassibáikái maid olbmogieđat leat dahkan ja mii lea dušše duohta bassibáikki govva. Son baicca manai ieš albmái vai beassá leat Ipmila muođuid ovddas bealušteamen min. 25Son ii maiddái mannan dohko oaffaruššat iežas eambbo gerddiid, nugo bajimusbáhppa oktii jagis doalvu buot basimussii vara mii ii leat su iežas varra. 26
1 Pet 1,20
3,18
Muđui son livččii šaddan gillát jápmima dávjá máilmmi vuođđudeami rájes. Muhto dál áiggiid loahpas son lea boahtán máilbmái dušše ovtta geardde, vai sáhttá heaittihit suttu su iežas oaffariin. 27Ja nugo olbmuide lea ásahuvvon ovtta geardde jápmit ja dasto dubmejuvvot, 28
Joh 1,29
Rom 6,10
Fil 3,20
Hebr 7,27
9,1226
10,1012
1 Pet 2,24
3,18
nu maiddái Kristus lea ovtta geardde oaffaruššojuvvon vai son váldá eret eatnagiid suttuid, ja son almmustuvvá vel ovtta geardde, ii šat suttu dihte, muhto beastit daid geat su vurdet.
Kristusa oaffar váldá eret suttu
101
Kol 2,17
Hebr 7,19
8,5
9,11
Lágas lea dušše boahttevaš buriid suoivvan, iige diŋggaid duohta govva. Dan dihte láhka, daid oaffariid bokte mat oaffaruššojuvvojit jagis jahkái, ii sáhte goassege dahkat agálaččat ollisin sin geat loaiddastit daiguin Ipmila muođuid ovdii. 2Iigo dalle oaffaruššan livčče loahpahuvvon? Jos dat geat oassálastet ipmilbálvalussii, livčče juo ovtta gearddi buhtistuvvon, de sii eai livčče šat diehtán suttuid birra. 3Muhto dal dát oaffarat muittuhit suttuid birra juohke jagi. 4
Hebr 9,12č
Lea veadjemeahttun ahte vuovssáid ja bohkáid varra válddášii eret suttuid.
5
Danne Kristus cealká dalle go boahtá máilbmái:
Oaffariid ja attáldagaid don it dáhtton,
muhto don dahket munnje rupmaša.
6Boaldinoaffariidda ja suddooaffariidda don it liikon.
7Dalle mun celken: Dás mun lean.
Nugo mu birra lea čállojuvvon girjegerrui,
de mun lean boahtán dahkat du dáhtu, Ipmil.
810,8 Oaffariid … ja suddooaffariid ▶ soabahus.Vuos son nappo cealká: “Oaffariid ja attáldagaid, boaldinoaffariid ja suddooaffariid don it dáhtton itge daidda liikon”, vaikko lága mielde dat oaffaruššojuvvojit. 9Muhto de son cealká: “Dás mun lean. Mun lean boahtán dahkat du dáhtu.” Nu son heaittiha ovddit mearrádusaid vai beassá daid sadjái ásahit Ipmila dáhtu. 10Hebr 9,28+
Dán Ipmila dáhtu mielde mii leat dahkkojuvvon bassin ovttain áidna oaffariin, go Jesus Kristus oaffarušai iežas rupmaša.
11
Juohke báhppa doaimmaha bálvalusa beaivválaččat ja oaffaruššá eatnat gerddiid seammá oaffariid mat eai goassege sáhte váldit eret suttuid. 12
Muhto Kristus lea oaffaruššan ovtta áidna suddooaffara buot áiggiid várás ja čohkánan Ipmila olgeš beallái. 13
Doppe son vuordá dassážii go su vašálaččat biddjojuvvojit su julggiid vuolušin, 14
9,28+
danne go son ovttain oaffariin lea dahkan agálaččat ollisin daid geat basuhuvvojit.
15Dan duođašta midjiide maiddái Bassi Vuoigŋa. Vuos ná: 16
Hebr 8,1012
Dán lihtu mun dagan singuin boahtti beivviid, cealká Hearrá: Mun bijan iežan lága sin váibmui ja čálán dan sin siskkildassii. 17Ja dasto: Sin suttuid ja vearredaguid mun in muitte šat eambbo. 18Muhto gos suttut leat ándagassii addojuvvon, das suddooaffar ii šat eambbo dárbbašuvvo.
Várrehus ja jeđđehus
19
1 Pet 2,5
Vieljažiiddán, mii oažžut nappo roahkkadit loaiddastit sisa buot basimussii, danin go Jesus lea oaffaruššan iežas vara 20
Joh 14,6
10,20 ovdaloavdaga … čađa Geaidnu mii manná basimus boššui Ipmila ovdii, rahppojuvvui go Jesus jámii ruossas.ja rahpan midjiide ođđa geainnu mii doalvu eallimii. Dat manná ovdaloavdaga – su rupmaša – čađa. 21
Go mis lea stuorra bajimusbáhppa gean háldui lea oskkilduvvon oppa Ipmila viessu, 22
1 Pet 3,21
de loaiddastehkot dan dihte Ipmila ovdii vuoigadis váimmuin ja oskku vissisvuođas, váibmu bahás oamedovddus buhtistuvvon ja rumaš ráinnas čáziin bassojuvvon.
23
4,14
11,11
Dollot nannosit gitta iežamet doaivvus, danne go son gii lea addán midjiide lohpádusaid, lea oskkáldas. 24Váldot vuhtii guhtet guimmiideamet ja ávžot guhtet guimmiideamet ráhkisvuhtii ja buriide daguide. 25
Allot hilggot iežamet searvegotti čoagganemiid, nugo muhtumiid vierru lea, muhto arvvosmahttot guhtet guimmiideamet dađi eambbo, mađi lagabun oaidnibehtet Hearrá beaivvi leamen.
26
Jos mii oainnat suddudit mielaeavttus maŋŋil go leat oahppan dovdat duohtavuođa, de ii leat šat mihkkege oaffariid min suttuid soabahussan. 27
Dalle ii leat vuordagis iežá go hirbmatlaš duopmu ja vuohppu dolla mii loaktá daid geat vuosttaldit Ipmila.
28
Hebr 2,2č
Jos muhtun hilgu Mosesa lága, de son dubmejuvvo jápmimii almmá árpmu haga; dasa lea galle guovtti dahje golmma duođašteaddji sátni. 29
13,20
Man ollu garraset ráŋggáštusa árvalehpet ánssášit dan gii duolbmu julggiid vuollái Ipmila Bártni, heahppášuhttá lihtu vara mainna son ieš lea basuhuvvon, ja hiddjida árpmu Vuoiŋŋa? 30
Mii dovdat su gii lea cealkán: Munnje gullá máksu, mun mávssahan, ja maiddái: Hearrá dubme iežas álbmoga. 31
Hirpmus lea gahččat ealli Ipmila gieđaide.
32
Muitet ovdalaš beivviid go aiddo leiddet beassan čuovgasii. Dalle dii gierddaidet ollu garra gillámušaid. 33
Dii hiddjiduvvuidet ja áŧestuvvuidet earáid oaidnut, earrásatgis serve guimmiideaset gillámušaide. 34
19,29
Dii gilláidet daiguin geat ledje bálkestuvvon giddagassii, dii duđaidet iluin dasa go din opmodat rivvejuvvui, danin go diđiidet ahte atnibehtet buoret dávvira, opmodaga mii bissu.
35Allet dan dihte suhppe eret iežadet roahkkatvuođa, danne go dan bálká lea stuoris. 36
Dii dárbbašehpet gierdavašvuođa vai beassabehtet ollašuhttit Ipmila dáhtu ja oažžubehtet dan maid son lea lohpidan.
37
Hab 2,3č
Celkojuvvonhan lea: Dušše hui oanehis áiggáš vel, de boahtá son gii galgá boahtit, iige son ádján. 38
Gal 3,11
Go mu vanhurskkis bálvaleaddji osku, de son oažžu eallit, muhto jos son gáidá oskkus, de mun in sutnje liiko. 39
1 Pet 1,9
Mii eat gula daidda geat gáidet ja gártet gáđohussii, muhto daidda geat oskot ja bestet iežaset sielu.
Oskku ovdagovat
111
11,1 vissisvuohta sáhttá maid jorgaluvvot “ollašupmi” dahje “dáhkádus”.Osku lea vuođđu dasa mii doivojuvvo, ja vissisvuohta dasa mii ii oidno. 2Oskkuset dihte áhčit ožžo Ipmilis buori duođaštusa. 3
Rom 1,20
Oskkus mii áddet ahte máilbmi lea ráhkaduvvon Ipmila sáni bokte, ja ahte dat maid mii oaidnit leat šaddan das maid mii eat oainne.
4
Oskkus Abel oaffarušai Ipmilii buoret oaffara go Kain. Go Abel oskkui, de son oaččui duođaštusa iežas vanhurskkisvuođas, go Ipmil dohkkehii su oaffarattáldaga, ja oskkus dihte son sárdnu ain dálge vaikko lea jápmán.
5
Oskkus Henok váldojuvvui eret nu ahte son ii vásihan jápmima. De son ii lean šat, danne go Ipmil lei váldán su lusas. Ovdal go son váldojuvvui eret, de son oaččui duođaštusa das ahte dohkkii Ipmilii. 6Almmá oskku haga ii oktage sáhte dohkket Ipmilii. Dat gii loaiddasta Ipmila ovdii, ferte oskut ahte Ipmil lea ja ahte son bálkkaša daid geat su ohcet.
7
Rom 1,16č
3,22
Osku oaččui Noa sodjat Ipmila dáhttui, go sutnje almmuhuvvui dakkár mii ii velá oidnojuvvon. Son ráhkadii árkka, ja nu oppa su bearaš gáddjui. Su osku celkkii máilbmái duomu ja attii sutnje alccesis vanhurskkisvuođa mii boahtá oskkus.
8
Osku oaččui Abrahama leat gulolaš Ipmila rávkojupmái ja vuolgit eatnamii maid Ipmil lei lohpidan sutnje opmodahkan. Son vulggii, vaikko ii diehtán gosa lei mannamin. 9
26,3
35,12
Danin go son oskkui, son ásai vierisin lohpiduvvon eatnamii ja orui doppe goađis, nu maiddái Isak ja Jakob geat árbiiga seammá lohpádusa. 10
Alm 21,210eč
Abraham vurddii dan gávpoga mas leat nana vuođđudusat ja maid Ipmil lea hábmen ja ráhkadan. 11
21,2
Oskkus velá Sarage oaččui fámu sáhkkehit ja riegádahtii bártni agis áiggi badjel. Abraham anii luohtehahttin su gii lei addán lohpádusa, 12
22,17
Rom 4,19eč
ja dan dihte sus, boarásmuvvan olbmás, sahkanedje nu eatnagat go almmis leat násttit ja nu lohkameahttun ollu olbmot go mearragáttis leat sáttočalmmit.
13
1 Muit 29,15
Joh 8,56
Oskkus sii buohkat jápme. Dan mii sidjiide lei lohpiduvvon, sii eai joksan. Sii ledje dan guhkkin oaidnán ja dearvvahan iluin ja dovddastan ahte sii ledje guossit ja vierrásat eatnama alde. 14Dat geat nie sárdnot, addet čielgasit diehttevassii ahte leat ohcamin ruovttueatnama. 15Jos sii livčče atnán jurdagiin dan eatnama gos ledje vuolgán, de sis livččii gal leamaš dilli máhccat dohko. 16
Fil 3,20
Hebr 11,10
Muhto sii váinnuhedje buoret eatnama, almmálaš ruovttueatnama. Dan dihte Ipmil ii heahpanatta sis, muhto suovvá sin gohčodit iežas sin Ipmilin; sonhan lea juo ráhkadan sidjiide gávpoga.
17
Matt 3,17
Osku oaččui Abrahama buktit Isaka oaffarin, go son geahččaluvvui. Son lei gárvvis oaffaruššat iežas áidna bártni, vaikko lei ožžon lohpádusaid 18
ja vaikko sutnje lei celkojuvvon: Isaka nálli gohčoduvvo du mánnán. 19Son celkkii alccesis ahte Ipmilis lea fápmu maiddái čuoččáldahttit jábmiid. Ja jábmiid luhtte son oaččui bártnis ruovttoluotta; dát lea govva.
20
Oskkus Isak buressivdnidii Jakoba ja Esau boahtteáigi iežas jurdagiin. 21
48,15č
11,21 soappis oaivvi vuostá Sitáhta lea 1 Mos 47,31 mielde ja čuovvu ▶ Septuaginta.Oskkus Jakob buressivdnidii goappašagaid Josefa bártniid go lei jápmimin, ja gopmulii rohkadallat soappis oaivvi vuostá. 22
Oskkus Josef, go lei jápmimin, sártnui das ahte Israela álbmot oktii vuolgá Egyptas, ja mearridii mii su dávttiiguin galggai dahkkojuvvot.
23
2,2
Osku oaččui Mosesa vánhemiid čiegadit bártniska golbma mánu. Soai oinniiga ahte mánná lei čáppis, eabage soai ballan gonagasa gohččumis. 24
Oskkus Moses ollesolmmožin biehttalii gohčoduvvomis farao nieidda bárdnin. 25Son válljii ovdal gillát baháid oktan Ipmila álbmogiin go návddašit suttu oanehis bottoža. 26Son anii Kristusa hiddjádusa stuorit riggodahkan go Egypta dávviriid, danin go son geahčai bálkái mii lei vuordimin. 27
Oskkus Moses vulggii Egyptas iige ballan gonagasa moaris ja bisui nanusin, danin go son dego oinnii Oaidnemeahttuma. 28
Go son oskkui, de son ásahii beassážiid ja vara sihkkuma, vai sorbmejeaddji ii guoskka israellaččaid vuosttašriegádeddjiide. 29
11,29 Ruksesmeara Gč. 2 Mos 13,18.Oskkus israellaččat manne Ruksesmeara čađa dego goikeeatnama mielde, muhto go egyptalaččat geahččaledje dan dahkat, de sii heavvanedje.
30
Oskku fámus gahčče Jeriko muvrrat, go álbmot lei vázzán daid birra čieža beaivvi. 31
6,17
Jak 2,25
Go fuorrá Rahab oskkui, de son vealttai jápmimis oktan daiguin geat biehttaledje oskumis, son oainnat lei váldán iskkadeddjiid vuostá ustibin.
32
10–16
1 Sam
2 Sam
11,32 Gideon, Barak, Samson, Jefta duopmáriid áiggi jođiheaddjit.Maid mun velá lasihivččen? Mus nogašii áigi jos mun muitalivččen maid dahke Gideon, Barak, Samson, Jefta, David, Samuel ja profehtat 33
1 Sam 17,34eč
Dan 6,23
geat oskku fámuin vuite riikkaid, bisuhedje vuoigatvuođa ja besse oaidnit lohpádusaid ollašuvvamin. Sii notke ledjoniid njálmmi, 34
časkadedje fámolaš dola ja velte miehki ávjjus. Sii ledje heajut, muhto sii givro, sii šadde gievrras soahteolmmájin ja báhtarahtte vašálaččaid veagaid. 35
2 Gon 4,17eč
Soames nissonat ožžo jábmiideaset ruoktot eallinaga. Máŋgasat biinniduvvojedje jámas. Sii ledje biehttalan beassamis friddjan, danne go sii dáhtto buoret bajásčuožžileapmái. 36
37,15eč
Earrásat gillájedje bilkideami ja spihččema, velá láhkkiid ja giddagasage. 37
Sii geađgáduvvojedje jámas, sahájuvvojedje čađa ja sorbmejuvvojedje mihkiin. Sii fertejedje johtit sávzza- ja gáiccanáhkit gárvun, sii gillájedje vádjitvuođa, sii áŧestuvvojedje ja illastuvvojedje. 38Sii ledje menddo buorit dán máilbmái, ja nu sii šadde čádjádallat ávdin mehciin ja váriin, bákteráiggiin ja eananrokkiin.
39
Ja vaikko dát buohkat leat ožžon buori duođaštusa go osko, de almmatge sii eai ožžon dan mii lei lohpiduvvon. 40Dasgo Ipmil lei vurken ain buorebu midjiide, amaset sii šaddat ollisin almmá min haga.